Na czym ono polega i kiedy jest wskazane?
Co to jest płukanie żołądka?
Płukanie żołądka jest zabiegiem przeprowadzanym u pacjentów, w których żołądku zalegają niebezpieczne substancje zagrażające życiu, np. leki spożyte w sporych ilościach czy trucizny. Podczas jego wykonywania do żołądka wprowadzana jest miękką rurka z gumy, tzw. sonda żołądkowa. Można ją wsuwać przez nos, gdzie wykonuje się to przy pomocy zgłębnika nosowo żołądkowego, lub przez usta.
Dekontaminacja, czyli czyszczenie przewodu pokarmowego – etapy i procedury
Płukanie żołądka stanowi jedną z procedur oczyszczających przewód pokarmowy. Polega ona na wprowadzaniu do żołądka wody i jej stopniowym usuwaniu. Czynność tę powtarza się, aż do uzyskania całkowicie czystych popłuczyn.
Na dekontaminację przewodu pokarmowego może składać się również wywoływanie wymiotów, czyli mechaniczne drażnienie tylnej ścianki gardła albo podanie pacjentowi środków powodujących wymioty.
Do tej grupy zalicza się także podanie tzw. węgla aktywowanego. Jest to metoda stosowana m.in. wtedy, gdy chory spożył truciznę, którą węgiel potrafi zaabsorbować.
Sprawdzi się w przypadku amfetaminy lub benzodiazepiny lub wtedy, kiedy pacjent został zaintubowany. Dekontaminacja żołądka obejmuje także podanie choremu środków przeczyszczających oraz przepłukanie całego przewodu pokarmowego, aż do płukania jelit. Te ostatnie jest zalecane, gdy pacjent uległ zatruciu żelazem, metalami ciężkimi lub lekami o przedłużonym działaniu.
Metody płukania żołądka
Czyszczenie żołądka rozpoczyna się od wprowadzenia sondy bezpośrednio do żołądka. Końcówkę zgłębnika zazwyczaj pokrywa się lidokainą, aby miejscowo znieczulić pacjenta.
Wsuwa się go zwykle przez nos, czasem również przez usta. Podczas tej czynności pacjentowi zaleca się ciągłe przełykanie w celu usprawnienia procedury. Następnie lekarz sprawdza, czy zgłębnik znajduje się bezpośrednio w żołądku .np. poprzez osłuchanie chorego lub wykonanie RTG klatki piersiowej. Sonda pokarmowa, zewnętrznie przymocowana jest plastrem do ciała pacjenta, służy do kolejnych wlewów wody o temp.
Jej temperatura to ok. 38 st. C. Podawana jest porcjami po 200-300 ml. Następnie zgłębnik zostaje opuszczony niżej, by mieszanina wody i treści żołądkowej wypłynęła.
Zabieg powtarza się, do momentu gdy woda nie będzie zupełnie czysta i zostaną wypłukane wszystkie resztki substancji niepożądanych lub trujących. Ostatni wlew może zostać uzupełniony o dodatkową, zleconą przez lekarza specjalistę dawkę węgla aktywowanego.
Może to się zdarzyć zarówno u dorosłych, jak i podczas płukania żołądka u dzieci. Węgiel pozwoli wydalić z kałem wszelkie niewypłukane pozostałości niebezpiecznych środków.
Wskazania do wykonania płukania żołądka
Wskazaniem do przeprowadzenia zabiegu płukania żołądka jest spożycie przez pacjenta niebezpiecznej ilości substancji szkodliwych dla organizmu: trucizn lub leków. Lekarz zwykle zleca tą metodę, jeśli od przyjęcia toksycznych środków minęła maks. 1 godzina, choć istnieją również przypadki, w których efektywne, makroskopowe wypłukanie trucizny przeprowadzono nawet po kilku godzinach.
Przeciwwskazania do płukania żołądka
Wśród przeciwwskazań do płukania żołądka na pierwszym miejscu znajduje się utrata przytomności pacjenta, oraz jeśli spożyta substancja była żrąca. Występuje wtedy ryzyko niebezpiecznej perforacji przewodu pokarmowego. Nie zaleca się także tej metody osobom zatrutym substancjami lotnymi, węglowodorami, detergentami.
Właśnie ze względu na niebezpieczeństwo zachłyśnięcia oraz rozwoju chemicznego zapalenia płuc. Płukania żołądka nie przeprowadza się też u chorych z podejrzeniem zatrucia środkami psychoaktywnymi, wykazujących duże pobudzenie, lub są agresywni.
Jak pacjenci są przygotowywani do zabiegu?
U pacjentów nieprzytomnych bądź zatrutych benzyną, płukanie żołądka wykonuje się po uprzednim za intubowaniu rurką uszczelnioną w tchawicy, koniecznie w obecności anestezjologa, który będzie czuwał nad przygotowaniem pacjenta i nadzoruje go zabiegu. Chory, który jest w stanie lekkiego przymroczenia, zostaje ułożony na boku w bezpiecznej pozycji z głową poniżej biodra. Pacjent przytomny podczas zabiegu może pozostawać w pozycji siedzącej.
Płukanie ratuje życie
Dzięki zastosowaniu płukania żołądka i pozostałych procedur dekontaminacyjnych, można zapobiec wchłonięciu szkodliwych substancji z przewodu pokarmowego. Bardzo często taki zabieg ratuje życie małym dzieciom, które przez przypadek połknęły środek toksyczny. Należy pamiętać, że u małych pacjentów jest to metoda szczególnie trudna do zastosowania, ze względu na ich naturalny opór i niechęć do współpracy. Uspokajający wpływ na dziecko może wywrzeć jednak obecność matki lub ojca.
Każdą decyzję o płukaniu żołądka lekarz musi podjąć po dokonaniu indywidualnej analizy i oceny stanu pacjenta i stopnia ryzyka związanego z zatruciem.
