Na czym polega i kiedy jest wskazana?
Terapia protonowa polega na usuwaniu i hamowaniu wzrostu komórek nowotworowych przy użyciu odpowiedniego promieniowania. W przeciwieństwie jednak do innych rodzajów radioterapii, w których do leczenia nowotworu stosuje się promieniowanie rentgenowskie, terapia protonowa wykorzystuje wiązkę cząsteczek tworzących jądro atomowe, czyli protonów.
Użycie tego rodzaju terapii pozwala na skierowanie promieniowania dokładnie w miejsce występowania guza nowotworowego, co zmniejsza stopień uszkodzenia zdrowych tkanek dookoła niego i umożliwia użycie większej, bardziej skondensowanej dawki promieniowania niż w przypadku standardowo używanej radioterapii.
Przebieg terapii protonowej
Protonoterapia musi być przeprowadzana w warunkach ambulatoryjnych. Naświetlania przeprowadza się przez kilka minut dziennie, a sama seria to okres od kilku dni do kilku tygodni, w zależności od rodzaju nowotworu. Pacjenta umieszcza się na specjalnym fotelu, który umożliwia wcelowanie wiązki protonów dokładnie w szkodliwy nowotwór.
Maszyna, nazywana synchrotronem lub cyklotronem, wytwarza i przyspiesza protony, a następnie wyrzuca je i kieruje dokładnie w zmianę nowotworową. Naświetlanie trwa około 1-2 minut i nie powoduje żadnego dyskomfortu. Na czas naświetlania pacjent zostaje sam z maszyną.
Lekarz opuszcza pomieszczenie i wraca po zakończeniu trwania zabiegu.
Wskazania do terapii protonowej
Ze względu na to, że radioterapia protonowa skutkuje mniejszym uszkodzeniem zdrowych tkanek sąsiadujących z guzem, stosuje się ją często w nieinwazyjnym leczeniu nowotworów położonych zbyt blisko innych narządów.
Lekarz może zdecydować o wprowadzeniu terapii protonowej w przypadku nowotworów:
- mózgu (np. nerwiaka nerwu słuchowego),
- oczu (np. czerniaka oka, nowotworu złośliwego oka),
- głowy i szyi,
- płuc,
- kręgosłupa,
- prostaty,
- układu chłonnego.
W Polsce terapię protonową stosuje się również z powodzeniem w leczeniu raka gałki ocznej.
Przeciwwskazania do terapii protonowej
Terapii protonowej nie przeprowadza się w przypadku nowotworów z przerzutami.
Przygotowanie do terapii protonowej
Przed rozpoczęciem terapii protonowej przygotowuje się dla pacjenta specjalne indywidualne urządzenia, które będą w stanie utrzymać jego ciało w odpowiedniej pozycji w czasie naświetlania. Rodzaj użytego sprzętu zależy od umiejscowienia leczonego nowotworu, np. w przypadku terapii oka przygotowuje się dla pacjenta specjalną maskę i nakładkę na zęby.
Kolejnym krokiem jest wykonanie tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego i zawężenie obszaru leczenia. Na tym etapie lekarz dokładnie namierza chorobowo zmienione miejsce oraz określa kąt i kierunek, z jakim protony zostaną wprowadzone do organizmu pacjenta.
Korzyści z terapii protonowej
Terapia protonowa jest bardzo precyzyjną metodą leczenia, dzięki temu iż umożliwia skierowanie energii bezpośrednio w miejsce występowania nowotworu. Jest to niemożliwe przy użyciu innych metod promieniowania.
Dzięki temu zdrowe tkanki w sąsiedztwie guza pozostają nieuszkodzone i szybciej pobudzą oczyszczone tkanki do regeneracji. Jest to szczególnie istotne w przypadku np. czerniaka oka. Leczenie tego rodzaju nowotworu terapią protonową oszczędza nerw wzrokowy, soczewkę oka czy siatkówkę, co pozwala zachować sprawność oka.
